Πολλά παιδιά προσχολικής ηλικίας δε μιλούν καθαρά και ενώ οι γονείς τους συχνά καταλαβαίνουν τις λέξεις που λένε, όμως άνθρωποι που δε συναναστρέφονται συχνά μαζί τους δε μπορούν να τα κατανοήσουν. Οι εκπαιδευτικοί στο νηπιαγωγείο ή οι παιδαγωγοί στον παιδικό σταθμό πολλές φορές είναι αυτοί που θα επισημάνουν στους γονείς δυσκολία στην επικοινωνία, έλλειψη κοινωνικότητας ή προβλήματα συμπεριφοράς. Τι συμβαίνει λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις;
Μια δυσκολία στην ομιλία μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Αν δεν υπάρχουν οργανικά προβλήματα είναι πολύ πιθανό η δυσνόητη, απλοποιημένη, ανώριμη και μη καθαρή ομιλία να οφείλεται σε μια εξελικτική ανωριμότητα ή διαταραχή του φωνολογικού συστήματος την οποία μπορεί να εντοπίσει ο λογοθεραπευτής.
Οι φωνολογικές διαταραχές μπορεί να συνυπάρχουν με άλλες διαταραχές στο λόγο και την ομιλία . Συχνά η αργή εξέλιξη στην ομιλία συνυπάρχει με αργή εξέλιξη του λόγου που εκδηλώνεται με δυσκολίες στην έκφραση ή και την κατανόηση του λόγου. Η ορθότητα της διάγνωσης και η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής παρέμβασης εξασφαλίζεται με τα διαγνωστικά εργαλεία και τα θεραπευτικά υλικά που έχουμε στη διάθεσή μας.
Πώς εκδηλώνεται η φωνολογική διαταραχή;
Η φωνολογική διαταραχή είναι πιο συχνή στα αγόρια. Περίπου το 3% των παιδιών προσχολικής ηλικίας και το 2% των παιδιών σχολικής ηλικίας 6-7 ετών παρουσιάζουν φωνολογική διαταραχή.
Η φωνολογική διαταραχή εκδηλώνεται με :
Πτώσεις συλλαβών (π.χ. νάνα αντί μπανάνα)
Αναδιπλασιασμους (π.χ. μπαμπάνα αντί μπανάνα)
Αρμονίες (π.χ. λουλούρι αντί κουλούρι)
Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων (π.χ. Πέτος αντί Πέτρος)
Μεταθέσεις και μετακινήσεις (π.χ. καπέτο αντί πακέτο)
Οι αιτίες των φωνολογικών διαταραχών μπορεί να είναι:
Δυσκολία στην ακουστική αντίληψη (ποιοτικά) και στην διαφοροποίηση ήχων, το παιδί δεν μπορεί να διακρίνει δύο ήχους που μοιάζουν μεταξύ τους.
Δυσκολία στην αντίληψη και οργάνωση του χρόνου.
Κινητικές δυσκολίες.
Ελλιπής ακουστική μνήμη.
Ελλιπή περιβαλλοντικά ερεθίσματα.
Η έγκαιρη διάγνωση και αποκατάσταση των φωνολογικών διαταραχών αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την περαιτέρω πορεία του παιδιού και αποφυγή άλλων δυσκολιών.
Χαμηλή αυτοεκτίμηση και προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Η κακή ποιότητα ομιλίας θέτει πολλές φορές το παιδί στη δυσάρεστη κατάσταση να μη γίνεται κατανοητό από τους γύρω του. Οι συμμαθητές τους μπορεί να το κοροϊδεύουν για την αδυναμία του να μιλήσει σωστά ή ακόμη και να το απομονώνουν όταν δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν μαζί του. Αυτού του είδους οι εμπειρίες έχουν συνήθως αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην εμπιστοσύνη του παιδιού στην ικανότητα επικοινωνίας του όσο και στις διαπροσωπικές του σχέσεις και στην αυτοεκτίμησή του γενικότερα.
Προβλήματα συμπεριφοράς.
Τα παιδιά με προβλήματα στην ομιλία, λόγω της αδυναμίας τους να εκφραστούν λεκτικά και να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά με τους άλλους, συχνά εμφανίζουν προκλητική και αντιδραστική συμπεριφορά, ακόμη και επιθετικότητα. Στον αντίποδα αυτής της συμπεριφοράς μπορεί ένα παιδί να κλειστεί στον εαυτό του και να απομονωθεί από το κοινωνικό του περιβάλλον.
Εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών στο δημοτικό σχολείο.
Με την είσοδο του παιδιού στο δημοτικό η φωνολογική διαταραχή αντικατοπτρίζεται και στο γραπτό λόγο, όπου το παιδί αποκωδικοποιεί τη λέξη λανθασμένα και τη γράφει όπως την προφέρει. Έτσι συχνά εμφανίζονται μαθησιακές δυσκολίες, οι οποίες δυσχεραίνουν τη σχολική του επίδοση και απαιτούν χρόνο και εκπαίδευση για να αποκατασταθούν.
Ο σκοπός της λογοθεραπείας είναι μέσα από συγκεκριμένες τεχνικές και μεθόδους να εκμαιεύσει το φθόγγο που υπολείπεται, να εξασκήσει και στη συνέχεια να αυτοματοποιήσει εκείνες τις κινήσεις του συστήματος ομιλίας, οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες γίνονται υποσυνείδητα, όπως και στη βελτίωση της ακουστικής διάκρισης των φθόγγων για τη γρηγορότερη κατανόηση και σωστότερη αναπαραγωγή τους.
